دانستنی های کدکس غذایی

- تعريف كدكس:

كدكس در لغت بمعناي آيين نامه،مقررات،نشانه و آليمانتاريوس به معناي مواد غذايي مي باشد.
كدكس عبارت است از جمع آوري وتطبيق بين المللي استاندارد هاي مواد غذايي و ارايه آن به شكل واحد.

تاريخچه تشكيل كميسون كدكس غذايي:

در يازدهمين كنفرانس FAOدر 1961 و شانزدهمين اجلاس جهاني WHOدر 1963تشكيلات جديدي تحت عنوان كميسيمو آيين نامه مواد غذايي “Codex Alimentarius Commission”به منظور اجراي استانداردهاي مشترك FAO/WHOدر زمينه مواد غذايي به وجود آمد در حال حاضر 172 كشور عضو كدكس مي باشند.

- اهداف كميسيون كدكس غذايي:

1- حفظ منافع و بهداشت مصرف كنندگان
2- تسهيل روابط تجاري و هماهنگ شدن اقدامات انجام شده در زمينه مواد غذايي
3- هماهنگ نمودن كليه فعاليتهاي استاندارد مواد غذايي در بخشهاي دولتي و غير دولتي
4- تعيين اولويت و ارائه راهنماييهاي لارم در زمينه پيش نويسهاي استاندارد با كمك سازمانهاي ذينفع
5- نهايي نمودن استانداردها و انتشار آنها به صورت مقررات و يا codexدر قالب استانداردهاي منطقه اي يا بين المللي
6- تكميل و اصلاح استانداردها پس از بررسي هاي مناسب و لازم


- روش تدوين استانداردهاي كدكس:

روش معمولي:
داراي 8 مرحله (step)است كه كشور هاي عضو در مراحل 3،6 و 8 نظرات خود را اعلام مي نمايند.

روش سريع:
داراي 5 مرحله است كه كشورهاي عضو نظرات خود را در مراحل 3 و 5 اعلام مي نمايند.


چهارچوب استانداردهاي كدكس مواد غذايي:
نام استاندارد
دامنه كاربرد
تعريف
تركيبات اصلي تشكيل دهنده و عوامل كيفيتي
افزودني ها
‎آلاينده ها
ويژگيهاي بهداشتي
وزن و اندازه
برچسب گذاري
روش آزمون و نمونه گيري


ساختار تشكيلات كدكس بين المللي

كميسيون كدكس مواد غذاييC.A.Cشامل(دبير خانه و كميته اجرايي)و كميته اجرايي شامل(كميته هاي منطقه اي،كميته هاي اجرايي بين دولتي،كميته محصولات مواد غذايي،كميته موضوعات عمومي
كميته موضوعات عمومي(9 كميته فني)
باقيمانده آفت كشها
سيستم بازرسي و صدور گواهينامه براي مواد غذايي وارداتي و صادراتي
باقيمانده داروهاي دامي
تغذيه و رژيمهاي ويژه غذايي
برچسب گذاري مواد غذايي
روشهاي آزمون و نمونه برداري
اصول كلي
افزودنيها و آلاينده هاي مواد غذايي
بهداشت مواد غذايي
كميته محصولات مواد غذايي(11 كميته فن(
ميوه ها و سبزيهاي فراوري شده
ميوه ها و سبزيجات تازه
چربيها و روغنها
فراورده هاي كاكائو و شكلات
شكر
شير و فراورده هاي آن
آبهاي معدني طبيعي
ماهي و فراورده هاي شيلاتي
بهداشت گوشت
غلات ،حبوبات وبقولات
پروتينهاي گياهي
كميته هاي اجرايي بين دولتي (3 كميته فني)
غذاهاي حاصل از بيوتكنولوژي(ژاپن)
خوراك دام (دانمارك)
آبميوه ها و سبزيها(برزيل)

كميته هاي منطقه اي(6 كميته فني)
آسيا(كره(
آفريقا(مراكش )اروپا(جمهوري اسلواكي)
خاور نزديك(اردن)
آمريكاي لاتين(آرژانتين)
آمريكاي شمالي و اقيانوسيه(ساموآ)


تعداد استانداردها و آئين كارهاي تدوين شده توسط كميسيون كدكس

استانداردهاي محصولات غذایی 202
استانداردهاي عمومي و راهنماهاي بر چسب گذاري 7
راهنماها و آيين كارهاي محصولات غذايي 38
حدمجاز آفت كشها 2579
آيين كارها و راهنماي كلي بهداشت مواد غذايي 5
تعيين حد افزودنيهاي مواد غذايي 683
تعيين حد افزودنيهاي مواد غذايی 377
راه هاي ارزيابي خطر 5
راهنماهاو توصيه هاي نحوه اجراي بازرسي وصدور گواهينامه 22
استانداردها و راهنماهاو آيين كارهاي آلاينده ها 14
مجموع 3932


قوانين و مقررات كدكس

قوانين كدكس هر ساله در كتاب روش اجرائي (procedure manual) تدوين و منتشر ميگردد.
قانون كدكس داراي 10 اصل (article) مي باشد كه درآن نحوه فعاليتها ، چگونگي پذيرش اعضا، عملكرد آنها و تدوين استانداردها ، تشريح گرديده است .



تاريخچه كدكس غذايي در ايران

نخستين طرح شوراي كدكس در سال 1363 از سوي مديريت غذايي و كشاورزي تهيه و منتشر گرديد.
در سال 1366 اولين اساسنامه آن تدوين شد .
در سال 1368 از سوي مديريت وقت موسسه مكاتباتي با وزارت امور خارجه و وزارت كشاورزي جهت استقرار دبيرخانه و مكاني براي تشكيل جلسات و ساير موارد انجام شد .
در طول سالهاي فوق 27 نشست در 16 گروه مختلف برگزار گرديد كه از سوي مدير اجرايي كدكس بعنوان اولين كميته ملي كدكس در آسيا مورد تشويق قرار گرفت.
سرانجام با توجه به بحث WHOو مسايل ايجاد شده ار سوي اتحاديه اروپا براي كشور ،مجدداَ در سال 1377 اساسنامه جديدي تدوين شد.
در يكصدو يكمين اجلاس شوراي عالي استاندارد ،اساسنامه اي تحت عنوان ”دستور العمل شوراي هماهنگي كدكس غذايي ايران“ به تصويب رسيد.


ساختار كدكس صنايع غذايي ايران

شوراي هماهنگي كدكس صنايع غذايي ايران شامل كميسيون ملي غذاي ايران N.C.C شامل دبيرخانه كميسيون ملي كدكس ، كميته هاي فني ، امور مالي .

اعضا شورا

وزير محترم جهاد كشاورزي
وزير محترم بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي
وزير محترم بازرگاني
وزير محترم صنايع و معادن
وزير محترم علوم ، تحقيقات و فناوري
رئيس موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران

سازمانهاي مسئول تشكيل كميته هاي فني

وزارت جهاد كشاورزي 10كميته
وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي 2 كميته
وزارت بازرگاني 1 كميته
انستيتو علوم تغذيه و صنايع مواد غذايي 1كميته
موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران 8كميته
وزارت صنايع و معادن 1كميته

كميته هاي فني وزارت جهاد كشاورزي
باقيمانده داروهاي دامي
غلات، حبوبات و بقولات
شير و فراورده هاي آن
ماهي و فراورده هاي شيلاتي
باقيمانده آفت كش ها
بهداشت گوشت و فراورده هاي گوشتي
ميوه ها و سبزيهاي تازه و خشك
مواد غذايي حاصل از فراوري زيستي
خوراك دام و طيور

كميته هاي فني موسسه استاندارد
آبميوه و ساير نوشيدنيها
روغنها و چربيها
آلاينده هاي مواد غذايي
برچسب گذاري مواد غذايي
بازرسي و صدور گواهينامه
نمونه برداري و روش آزمون
اصول كلي
كميته اجرايي

ساير كميته هاي فني
شكر،شكلات و فراورده هاي كاكائو وزارت بازرگاني
افزودنيي هاي مواد غذايي وزارت بهداشت
بهداشت مواد غذايي وزارت بهداشت
تغذيه و رژيم هاي ويژه غذايي انستيتو علوم تغذيه
ميوه ها و سبزيهاي فرآيند شده وزارت صنايع

چگونگي ارتباط كميسيون كدكس غذايي در كشورها

از طريق contact point موسسة استاندارد عامل ارتباطي كميسيون كدكس غذايي در ايران است.
دبيرخانه شوراي هماهنگي كدكس در موسسه و در مديريت غذايي و كشاورزي مستقر مي باشد.
رييس موسسه، نائب رييس شورا و رييس كميسيون ملي كدكس غذايي ايران ميباشد.



اهم اقدامات انجام شده كدكس غذايي ايران
تشكيل چهار جلسه براي شوراي هماهنگي كدكس و پنج جلسه جهت كميسيون ملي كدكس
ايجاد هماهنگي در اعزام هيئت هاي نمايندگي به اجلاس هاي كدكس
تهيه و تصويب شش آيين نامه و روش اجرايي كدكس
تشكيل 21 كميته فني
تشكيل كميته منطقه اي خاور نزديك و كميته اجرايي در سطح ملي
ارسال نظرات و پيشنهادات كارشناسي كميته هاي فني به كميسيون كدكس
واگذاري پيشنويس تعيين حد مجاز آفلاتوكسين در مغزهاي درختي (پسته) به ايران
تدوين پيش نويس استاندارد بين المللي ، دوغ- مشاركت در تدوين پيش نويس رسمي صدور گواهينامه بازرسي فراورده هاي غذايي – پيشنهاد تكميل پيش نويس راهنماي تجزيه و تحليل ارزيابي خطر…
پيشنهاد طرح تخصيص بودجه كدكس جهت انجام بهينه امور در سطح كشور و پيگيري آن از سازمان مديريت و برنامه ريزي
صدوراحكام براي رئوسا و دبيران و اعضاي كميته فني
ايجاد هماهنگي استفاده از امكانات مالي و فني صندوق مشتركFAO/WHO –trust fund بمنظور شركت در اجلاسهاي كدكس.
تهيه 5 فصلنامه داخلي كدكس غذايي ايران
ايجاد وب سايتهاي كدكس غذايي ايران جهت تعاملات و اطلاعات كميته هاي فني با آدرس اينترنتي www.isiri-codex.ir
پيشنهاد تدوين استراتژي ملي كدكس با توجه به درخواست كميته ها و اعلام نظر از سازمانها در اين رابطه .
تهيه فراخوان كدكس مبني بر جذب متخصصان و كارشناسان براي عضويت در كميته هاي فني كه بالغ بر 165 نفر اعلام آمادگي نموده اند.